پلاک خودرو شناسنامه متحرک شماست. اگر ماشین‌تان را فروخته‌اید اما پلاک آن هنوز به نام‌تان است، هر تخلف یا جرمی که با آن صورت گیرد عواقبش دامن‌گیر شما می‌شود. به همین خاطر غیرفعال شدن پلاک خودرو فرایندی مهم در نقل و انتقالات وسایل نقلیه است و آگاهی نداشتن از آن دردسرهای مالی و حقوقی جدی به دنبال دارد. در این مطلب از بلاگ تاپ همه‌چیز را درباره استعلام پلاک فعال و مراحل تعویض پلاک به شما می‌گوییم.
غیر فعال شدن پلاک چیست؟
غیرفعال شدن پلاک خودرو یعنی پلاک از مالکیت فرد خارج شده و از سیستم حمل و نقل کشور به‌طور موقت حذف شود. این فرایند پس از تعویض پلاک یا اسقاط خودرو توسط پلیس راهور و در «سامانه جامع اطلاعات خودروهای کشور» (سخا) انجام می‌شود.
وقتی پلاک غیرفعال شد، دیگر خدماتی مانند استعلام پلاک فعال برای آن صادر نمی‌شود، امکان انتقال مالکیت وجود ندارد و مهم‌تر از همه خلافی یا عوارضی آزادراه به مالک قبلی تعلق نمی‌گیرد.
بر اساس ماده ۲۹ آیین‌نامه قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، پلاک پس از تعویض یا اسقاط خودرو باید از رده خارج و غیرفعال شود. این فرآیند تضمین می‌کند که پلاک تکراری در سیستم ثبت نشده و سوابق رانندگی هر خودرو به درستی بایگانی می‌شود.
چه زمانی به غیرفعال شدن پلاک نیاز است؟
دلایل مختلفی برای غیرفعال شدن پلاک وجود دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
| دلیل تعویض پلاک | جزییات |
| فروش یا انتقال خودرو | وقتی مالکیت خودرویی تغییر می‌کند، پلاک قبلی باید غیرفعال شده و پلاک جدید برای خریدار صادر شود. این فرآیند طی مراحل تعویض پلاک انجام می‌شود. |
| اسقاط خودرو | اگر خودرو از رده خارج و به مراکز اسقاط فرستاده شود، پلاک غیرفعال می‌شود. گواهی اسقاط مراکز مجاز، مبنای غیرفعال کردن پلاک در سامانه سخا است. |
| سرقت پلاک | اگر پلاک خودرو به سرقت برود، مالک با مراجعه به پلیس آگاهی و تشکیل پرونده، پلاک را غیرفعال می‌کند تا از سوءاستفاده جلوگیری شود. |
| تغییر کاربری | اگر کاربری خودرو تغییر کند (از شخصی به عمومی یا برعکس)، نیاز به تعویض و غیر فعال کردن پلاک قبلی است. |
در هر کدام از این موارد اگر در سامانه راهور فک پلاک انجام نشود، پلاک همچنان فعال مانده و تمامی مسئولیت‌های مدنی و کیفری بر عهده مالک قبلی است.
ضرورت غیرفعال کردن پلاک خودرو
شاید بپرسید چرا این‌قدر روی غیرفعال شدن پلاک خودرو تاکید می‌شود و اهمیت آن در چیست؟ پاسخ در یک کلمه خلاصه می‌شود: مسئولیت قانونی:
- ثبت تخلفات به اسم مالک قبلی: تا زمانی که پلاک در سیستم‌های راهنمایی و رانندگی به نام شما فعال باشد، تخلف رانندگی ثبت شده توسط دوربین، جریمه الصاقی، عوارضی آزادراهی و غیره متوجه شماست.
- خطر ارتکاب جرم: اگر خودرویی که فروخته‌اید اما پلاکش هنوز به نام شماست، در یک سانحه منجر به جرح یا خلاف مقصر شناخته و راننده متواری شود؛ سیستم شما را مقصر می‌داند. اثبات بی‌گناهی و اینکه شما در زمان وقوع حادثه مالک خودرو نبوده‌اید، دشوار، زمان‌بر و پر استرس خواهد بود.
- ثبت‌نام خودرو: اگر پلاک فعال با عمر زیر ۵ سال داشته باشید؛ نمی‌توانید در طرح‌های ثبت‌نام ایران خودرو، سایپا یا شرکت‌های خصوصی شرکت کنید.
بنابراین غیرفعال کردن پلاک به محض انتقال مالکیت یا اسقاط خودرو، اولین و مهم‌ترین قدم برای سلب مسئولیت قانونی است.
مدت زمان غیر فعال شدن پلاک خودرو
تا پارسال غیرفعال شدن پلاک ماشین چند روز زمان می‌برد اما طبق اعلام پلیس راهور از امسال بلافاصله پس از انجام مراحل تعویض پلاک اطلاعات در سامانه سخا ثبت و پلاک غیرفعال می‌شود.
پلاک قدیمی شما پس از تعویض به انبار راهور منتقل و تا یک‌سال آنجا نگهداری می‌شود. اگر طی این مدت روی خودروی جدید نصب نشود، برای اختصاص به افراد دیگر آزاد می‌شود.
برای تسریع در این فرآیند پیش از مراجعه به آدرس مراکز تعویض پلاک، تمامی مدارک لازم را آماده کرده و در سامانه‌های آنلاین وضعیت خلافی و عوارض خودرو را بررسی کنید.
برای اطمینان از غیرفعال شدن پلاک وضعیت آن را با یکی از روش‌های بررسی کنید:
- مراجعه به سایت راهور ۱۲۰ (rahvar120.ir)
- دانلود و نصب اپلیکیشن «پلیس من»
- مراجعه حضوری به مراکز پلیس ۱۰+
اگر بعد از تعویض پلاک همچنان پلاک فعال بود، چه باید کرد؟
اگر بعد از گذشت چند روز از درخواست شما پلاک هنوز در سامانه راهور فعال است، باید این اقدامات را انجام دهید:
- بررسی تخلفات و بدهی‌ها: با استعلام خلافی خودرو و پرداخت عوارضی آزادراه مطمئن شوید که بدهی یا تخلفی با پلاک شما ثبت نشده است.
- مراجعه به مراکز تعویض پلاک: با در دست داشتن مدارک شناسایی و اسناد خودرو (مانند برگ سبز و سند قطعی) به یکی از مراکز تعویض پلاک مراجعه و مشکل را گزارش دهید.
- پیگیری قانونی: اگر خودرو را فروخته‌اید اما خریدار مراحل انتقال پلاک را تکمیل نکرده، می‌توانید از طریق مراجع قضایی اقدام کنید. بدین منظور ارائه مبایعه‌نامه، اظهارنامه فک پلاک و کپی برابر اصل مدارک ماشین ضروری است. در این شرایط حتی می‌توانید ماشین را توقیف کنید.
غیرفعال نشدن پلاک ماشین را پشت گوش نیاندازید چون تاخیر در رفع آن می‌تواند شما را با جرایم سنگین یا حتی مشکلات قانونی مواجه کند.
استعلام پلاک خودرو را جدی بگیرید
غیرفعال شدن پلاک خودرو به معنی سلب مالکیت پلاک از صاحب قبلی و بایگانی آن توسط پلیس راهور است. این فرآیند به صورت آنی در مراکز تعویض پلاک انجام شده و از شما در برابر مسئولیت‌های قانونی و مالی محافظت می‌کند. بنابراین حتما پس از فروش، انتقال یا اسقاط خودرو مراحل غیرفعال شدن پلاک را انجام دهید.