تصادف بخشی جدایی‌ناپذیری از جاده‌های شلوغ ایران است اما آنچه بسیاری از رانندگان نمی‌دانند، عواقب سنگین نداشتن بیمه شخص ثالث است. جریمه‌های هنگفت، توقیف خودرو و حتی حبس تنها بخشی از این پیامدهاست. طبق آمار بیمه مرکزی هر سال هزاران راننده به دلیل نداشتن بیمه در تصادف با مشکلات جدی مواجه می‌شوند، در حالی که با پرداخت هزینه‌ای به مراتب کمتر خبری از این مخمصه نبود. در این مطلب عواقب نداشتن بیمه شخص ثالث در تصادفات را مرور می‌کنیم تا اهمیت آن را بهتر متوجه شویم.
بیمه شخص ثالث چیست؟
بیمه شخص ثالث قراردادی است بین مالک وسیله نقلیه (بیمه‌گذار) و شرکت بیمه (بیمه‌گر). بر اساس این قرارداد شرکت بیمه در تصادفات خسارتهای مالی و جانی وارد شده به اشخاص ثالث (یعنی هر فردی غیر از راننده مقصر حادثه) را تا سقف مشخصی جبران می‌کند.
شخص ثالث در این نوع بیمه شامل راننده و سرنشین‌های خودروی زیان‌دیده، عابر پیاده و حتی سرنشین خودروی مقصر (به جز خود راننده) است. پوشش‌های بیمه به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- خسارت مالی: هرگونه آسیب به اموال شخص ثالث مانند خودرو، موتورسیکلت، ساختمان و حتی حیوانات.
- خسارت جانی: هرگونه صدمه بدنی، نقص عضو، ازکارافتادگی (موقت یا دائم) و فوت اشخاص ثالث.
فلسفه بیمه شخص ثالث حمایت از زیان‌دیده‌های حوادث رانندگی و جلوگیری از بروز مشکلات سنگین مالی و اجتماعی برای راننده مقصر است. پس اگر تصادف کنید و بیمه نداشته باشید، تمام این تعهدات سنگین به عهده خود شماست؛ تازه اگر از پس دادرسی و شکایت‌ها برآیید!
بیمه شخص ثالث اجباری است یا اختیاری؟
بر اساس ماده ۱ «قانون بیمه شخص ثالث» مصوب سال ۱۳۹۵ همه افراد باید وسایل نقلیه موتوری خود را در برابر خسارت بدنی و مالی به اشخاص ثالث بیمه کنند. حتی اگر وسیله شما خاموش و در پارکینگ هم باشد، باز هم باید بیمه فعال داشته باشید.
این الزام به حدی جدی است که حرکت وسایل نقلیه فاقد بیمهنامه معتبر شخص ثالث ممنوع است و در صورت مشاهده توسط پلیس توقیف و به پارکینگ منتقل خواهد شد.
اجباری بودن بیمه شخص ثالث نه یک تصمیم سلیقه‌ای بلکه ضرورت اجتماعی است. اگر رانندگان مقصر در تصادف توانایی پرداخت خسارات سنگین جانی و مالی را نداشته باشند، قربانیان حوادث رانندگی بدون پشتوانه رها شده و چرخه‌ای از مشکلات اقتصادی و اجتماعی شکل می‌گیرد. برای اطلاع از شرایط بیمه‌ها و خسارات تحت پوشش هر بیمه باید مقاله مربوط به ایم موضوعات را در بلاگ تاپ مطالعه فرمایید.
عواقب نداشتن بیمه شخص ثالث در تصادف چیست؟
اگر تصور می‌کنید نداشتن بیمه در تصادف فقط به معنای پرداخت جریمه‌ای ساده است، سخت در اشتباهید. عواقب نداشتن بیمه شخص ثالث می‌تواند زندگی هر کسی را دگرگون کند.
غرامت‌های سنگین مالی
در صورت نداشتن بیمه شخص ثالث پرداخت هزینه‌های سنگین دیه و درمان طرف مقابل با شماست. اگر خدایی نکرده در یک تصادف منجر به فوت مقصر باشید؛ در سال ۱۴۰۴ و ماه حرام باید ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان غرامت بپردازید.
هرچند «صندوق تامین خسارتهای بدنی» غرامت بدنی آسیب‌دیده‌ها را می‌پردازد تا روند درمان متوقف نشود؛ اما تمام مبالغ را با جریمه ۵۰ درصدی از مقصر یا مالک پس می‌گیرد. این یعنی در صورت تصادف منجر به فوت و نداشتن بیمه شخص ثالث، باید بیش از ۳ میلیارد تومن فقط دیه بپردازد.
مسئولیت جبران خسارت مالی (خودرو، اموال، بنا، تاسیسات) به‌طور مستقیم بر عهده مالک یا راننده است و صندوق در این بخش ورود نمی‌کند. در این مورد هم اگر بدشانس باشید ممکن است خودروی زیان‌دیده به‌طور کل اسقاط شود که در برخی موارد به معنی خسارت بالای یک میلیارد تومان خواهد بود.
حبس و مجازات‌های کیفری
ماده ۷۰۴ قانون مجازات اسلامی برای مقصر تصادف منجر به فوت مجازات حبس ۶ ماه تا ۳ سال در نظر گرفته است. از آنجا که نداشتن بیمه شخص ثالث تخلف محسوب می‌شود، ممکن است حتی در صورت پرداخت دیه و خسارت طرف مقابل، مالک یا راننده خودرو با حکم دادگاه بازداشت شود.
هزینه دادرسی، کارشناسی و دستمزد وکیل مستقیم از جیب مقصر فاقد بیمه پرداخت می‌شود. شاید فکر کنید این هزینه خیلی زیاد نیست ولی گاهی تا ۲۰ درصد دیه هم می‌رسد.
جریمه و توقیف خودرو
پلیس راهور بلافاصله خودروی فاقد بیمه شخص ثالث را به پارکینگ منتقل می‌کند. ترخیص خودرو هم مشروط به ارائه بیمهنامه معتبر، پرداخت خلافی و جریمه است. همچنین سابقه تخلف نیز در سامانه راهور ثبت می‌شود. علاوه‌بر این برای مالک خودرو جرایمی هم در نظر گرفته شده که در ادامه به آن می‌پردازیم.
غیرفعال شدن کارت سوخت
از ابتدای خرداد ماه ۱۴۰۴ شرکت ملی فرآورده‌های نفتی با همکاری بیمه مرکزی، کارت سوخت خودروهای بدون بیمه شخص ثالث را غیرفعال می‌کند. پس اگر هنوز بیمه شخص ثالث ندارید، تنها چند روز فرصت باقی مانده تا سهمیه سوخت‌تان از دست نرود.
محاسبه جریمه نداشتن بیمه شخص ثالث
جریمه نداشتن بیمه شخص ثالث دو بخش دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم.
- جریمه دیرکرد تمدید
بر اساس آیین‌نامه بیمه مرکزی به ازای هر روز تاخیر در تمدید بیمه شخص ثالث جریمه‌ای معادل ۱/۳۶۵ حق بیمه سال قبل اخذ می‌شود. در جدول زیر جریمه دیرکرد خودروهای رایج را مشاهده می‌کنید:
| نوع خودرو | مبلغ جریمه روزانه (تومان) |
| موتورسیکلت دنده‌ای تک سیلندر | ۴۶۹۲ |
| سواری پراید | ۱۸۳۵۵ |
| سایر سواری‌های ۴ سیلندر | ۲۱۴۹۵ |
| سواری بالای ۴ سیلندر | ۲۴۰۶۰ |
| خودروی باری تا ۳ تن | ۲۲۷۵۸ |
| کامیون ۵ تن تا ۱۰ تن | ۳۶۹۳۳ |
| کامیون و تریلر ۱۰ تا ۲۰ تن | ۴۲۹۸۹ |
| تریلر بالای ۲۰ تن | ۴۵۵۵۳ |
مبلغ نهایی جریمه از ضرب تعداد روزهای نداشتن بیمه شخص ثالث، در اعداد بالا به‌دست می‌آید. سقف این نوع جریمه از حق بیمه یک‌سال کامل بیشتر نخواهد شد؛ یعنی اگر سه‌سال بیمه تمدید نشود، حداکثر معادل یک‌سال جریمه پرداخت می‌کنید.
- جریمه راهنمایی و رانندگی
مبلغ این جریمه ثابت است (برابر با جریمه تردد بدون بیمهنامه) و سالانه در جدول جرایم تخلفات رانندگی به‌روز می‌شود. برای ۱۴۰۳ این عدد در کلان‌شهرها ۲۰۰ هزار تومان است. علاوه بر جریمه نقدی خودرو توقیف شده و هزینه پارکینگ نیز روزانه محاسبه می‌شود.
آیا همراه نداشتن بیمه شخص ثالث هم جریمه دارد؟
عدم ارائه بیمهنامه معتبر در حکم نداشتن بیمه است. البته به استناد بخش‌نامه پلیس راهور در سال ۱۴۰۲ راننده می‌تواند نسخه الکترونیک بیمه را از سامانه سنهاب یا اپلیکیشن‌های بیمه مرکزی ارائه کند. اسکن یا عکس ساده روی موبایل به شرط وجود QR Code معتبر پذیرفته می‌شود.
در صورت عدم‌دسترسی به نسخه فیزیکی یا دیجیتال خودرو تا زمان استعلام از شرکت بیمه توقیف خواهد شد؛ روندی که معمولاً ۲۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد و هزینه پارکینگ جداگانه دارد. اگر بیمهنامه خودروی شما نیاز به تمدید اعتبار بیمه نامه دارد باید هرچه سریع‌تر باید نسبت به آن اقدام کنید.
جمع‌بندی
رانندگی بدون بیمه شخص ثالث مثل راه رفتن در میدان مین است. در صورت تصادف راننده مقصر باید خسارتهای مالی و جانی سنگین را از جیب پرداخت کند. علاوه‌بر این جریمه دیرکرد، احتمال حبس، توقیف خودرو و حتی غیرفعال شدن کارت سوخت از پیامدهای جدی این بی‌توجهی است. بنابراین هرگز تمدید به‌موقع بیمه شخص ثالث را نادیده نگیرید چون سپر شما در برابر عواقب فاجعه‌بار است.