نحوه ثبت‌نام سجام موضوع اول تمام افرادی است که می‌خواهند وارد بازار سرمایه کشور شوند. با این که ثبت نام سجام تقریبا ساده است، اما افراد گاهی اشتباهات ساده‌ای مرتکب می‌شوند که باعث می‌شود این فرایند به درستی انجام نشود و در نتیجه بسیاری از امور آن‌ها با اختلال همراه باشد. در این مطلب از مجله تاپ، با آموزش سجام از طریق اپلیکیشن تاپ، به تمام ابهامات در مورد سجام و مراحل انجام آن پاسخ می‌دهیم.
سامانه سجام چیست و چرا ایجاد شد؟
سجام که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار ایجاد شد، مخفف «سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان» است که در یک بستر الکترونیکی و با هدف یکپارچه‌سازی اطلاعات هویتی، بانکی و تماس سرمایه‌گذاران راه‌اندازی شد تا ارائه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری به‌صورت ساده‌تر و سریع‌تر انجام شود.
دلایل اصلی ایجاد چنین سرویسی را می‌توان به شکل زیر عنوان کرد:
- جلوگیری از دوباره‌کاری در ثبت اطلاعات در کارگزاری‌ها و نهادهای مالی
- افزایش شفافیت و کاهش تقلب و تخلف در بازار سرمایه
- صرفه‌جویی در زمان سرمایه‌گذاران در هنگام افتتاح حساب یا دریافت خدمات
- دسترسی متمرکز به اطلاعات و امکان به‌روزرسانی ساده‌تر و سریع‌تر
سجام همانند بسیاری از سرویس‌هایی که در بستر اینترنت شکل می‌گیرند، مزایای متنوعی در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. از جمله:
- فعال‌سازی سریع حساب کارگزاری بدون نیاز به ثبت اطلاعات تکراری
- دریافت سود سهام و اطلاعیه‌ها به‌صورت مستقیم و یکپارچه
- امکان احراز هویت غیرحضوری و کاهش مراجعات حضوری
- پشتیبانی از خدمات متنوع بازار سرمایه در یک بستر واحد
چه کسانی باید در سامانه سجام ثبت‌نام کنند؟
بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های سازمان بورس کشور، هر فرد و نهادی که بخواهد در فعالیت‌های مربوط به بازار سرمایه، بورس، فرابورس یا مواردی مثل مدیریت سهام عدالت وارد شود، باید با مراجعه به این سامانه، ثبت‌نام و احراز هویت سجام خود را انجام دهد. همان‌طور که اشاره شد، این سامانه برای یکپارچه‌سازی اطلاعات و تسهیل فرآیندهای مالی طراحی شده و ثبت‌نام در آن برای همه سرمایه‌گذاران، اعم از ایرانی و خارجی، الزامی است که در ادامه به جزئیات این سه گروه می‌پردازیم.
افراد حقیقی
بیشترین گروهی که در سامانه سجام ثبت‌نام می‌کنند و جامعه کاربران آن را تشکیل می‌دهند، افراد عادی جامعه یا همان افراد حقیقی هستند. ثبت‌نام برای این افراد به منظور دریافت کد بورسی و دسترسی به خدمات بازار سرمایه و همچنین برای دریافت سود سهام عدالت یا سایر اوراق بهادار به صورت خودکار ضروری است.
این ثبت‌نام برای افراد حقیقی رایگان است و یک‌بار برای همیشه انجام می‌شود. افراد حقیقی عبارتند از:
- اشخاصی که می‌خواهند در بورس اوراق بهادار یا فرابورس معامله کنند.
- افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارند.
- کسانی که می‌خواهند از طریق کارگزاری‌ها حساب معاملاتی باز کنند.
- سرمایه‌گذارانی که به‌دنبال دریافت سود سهام یا اطلاعیه‌های رسمی هستند.
افراد حقوقی
اشخاص حقوقی، مانند شرکت‌ها و مؤسسات نیز باید به عنوان یک نهاد حقوقی در سامانه سجام ثبت‌نام کنند. این فرایند از طریق معرفی یک نماینده حقیقی (که قبلاً در سجام ثبت‌نام کرده باشد) صورت می‌گیرد. همچنین برای ثبت‌نام این گروه، مدارک شرکت مثل روزنامه رسمی و اساسنامه هم الزامی است. نهادهای مالی مانند کارگزاری‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا شرکت‌های سبدگردان نیز به عنوان افراد حقوقی شناخته می‌شوند.
سرمایه‌گذاران خارجی
افراد و یا شرکت‌های غیرایرانی هم که قصد ورود به بازار سرمایه ایران را داشته باشند، ملزم به ثبت‌نام در سامانه سجام هستند. مدارک این دسته از سرمایه‌گذاران باید ترجمه رسمی شده و مطابق با مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار ایران باشد. نکته این‌جاست که ثبت نام سرمایه‌گذاران خارجی به دلیل نیاز به بررسی‌های بیشتر، مدت زمان بیشتری به طول می‌انجامد.
سجام برای سرمایه‌گذاران خارجی دو مزیت مهم به دنبال دارد؛ دسترسی به فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بورس تهران و فرابورس و رعایت قوانین مبارزه با پولشویی و شفافیت مالی.
| سرمایه‌گذاران | توضیح | شرایط و مدارک لازم |
| افراد حقیقی |
|
|
| افراد حقوقی | شرکت‌ها و مؤسساتی که صد دارند به‌عنوان نهاد حقوقی در بازار سرمایه فعالیت کنند. |
|
| سرمایه‌گذاران خارجی | اتباع و موسسات خارجی که مایل به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران هستند. |
|
مراحل ثبت‌نام سجام به صورت سنتی
ثبت‌نام در سامانه سجام به صورت سنتی از طریق وب‌سایت رسمی این سامانه (www.sejam.ir) انجام می‌شود و شامل دو بخش اصلی است: ثبت اطلاعات اولیه و احراز هویت.
این روش معمولاً زمان‌برتر از روش‌های آنلاین است و ممکن است نیازمند مراجعه حضوری باشد. در ادامه این مراحل را مرور می‌کنیم؛
- ورود به وب‌سایت سجام از طریق آدرس www.sejam.ir و انتخاب گزینه «ثبت‌نام در سجام» برای افراد حقیقی یا حقوقی
- تکمیل اطلاعات هویتی شامل کد ملی، نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، آدرس محل سکونت و کد پستی برای افراد حقیقی و کد اقتصادی، شماره ثبت و نماینده قانونی برای افراد حقوقی
- وارد کردن اطلاعات شغلی، تحصیلی و میزان درآمد تقریبی
نکته: اطلاعات افراد زیر ۱۸ سال یا با تحصیلات زیر دیپلم باید توسط سرپرست قانونی وارد شود.
- ثبت اطلاعات بانکی شامل شماره شبا حداقل یک حساب بانکی به نام فرد یا شرکت ( این حساب باید فعال و به نام شخص ثبت‌نام‌کننده باشد.)
- وارد کردن اطلاعات تماس شامل شماره موبایل (به نام شخص ثبت‌نام‌کننده) و ایمیل معتبر
- دریافت کد پیگیری رقمی از طریق پیامک پس از تکمیل اطلاعات و تأیید اولیه
- احراز هویت برای تکمیل ثبت‌نام
حضوری: مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت یا کارگزاری‌های مجاز با مدارک شناسایی (کارت ملی، شناسنامه) و کد پیگیری.
غیرحضوری: از طریق ویدئوکال با ارائه مدارک و پاسخ به سؤالات امنیتی
ثبت‌نام سجام با اپلیکیشن تاپ؛ مراحل و مزایا
اپلیکیشن تاپ امکان انجام کل فرایند ثبت نام را به صورت کاملاً آنلاین و غیرحضوری فراهم کرده است و کاربران می‌توانند بدون نیاز به مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت یا صف‌های طولانی، تنها با دانلود تاپ از گوگل‌پلی، بازار یا سایت رسمی (top.ir)، در کمتر از ۱۰ دقیقه ثبت‌نام کرده و کد بورسی دریافت کنند. مزایای این روش هم فراوان است. ازجمله:
- عدم نیاز به مراجعه به دفاتر پیشخوان
- صرفه‌جویی در زمان و هزینه
- امکان بارگذاری مدارک به‌صورت آنلاین
- احراز هویت غیرحضوری در اپلیکیشن
- پیگیری وضعیت ثبت‌نام به‌صورت لحظه‌ای
ثبت اطلاعات هویتی و بانکی
اولین مرحله ثبت‌نام در اپلیکیشن تاپ، وارد کردن اطلاعات هویتی و بانکی است و مراحل آن هم به ترتیب زیر است:
- ورود به اپلیکیشن تاپ
- انتخاب گزینه خدمات سجام از منوی خدمات بانکی و سرمایه‌گذاری
- وارد کردن کد ملی، نام و نام خانوادگی و تاریخ تولد
- ثبت آدرس محل سکونت، کد پستی و شماره تماس
- وارد کردن شماره شبای بانکی
- ارسال کد تأیید به شماره موبایل وارد شده
چند نکته مهم:
برای افراد زیر ۱۸ سال باید اطلاعات سرپرست قانونی (والدین) را اضافه شود
شماره موبایل و شماره شبا باید به نام فرد ثبت‌نام‌کننده باشد، در غیر این صورت ثبت‌نام با خطا مواجه خواهد شد.
بارگذاری مدارک
آپلود مدارک در این اپلیکیشن با دوربین گوشی انجام می‌شود و نیازی به اسکنر یا چاپ نیست. اپ تاپ کیفیت تصاویر را بررسی کرده و در صورت بروز مشکل، هشدار می‌دهد. مدارک مورد نیاز در این مرحله عبارتند از:
- کارت ملی (پشت و رو)
- شناسنامه (صفحه مشخصات)
- عکس سلفی با موبایل (واضح و در محیطی با نور کافی)
- اساسنامه، روزنامه رسمی و معرفی‌نامه نماینده قانونی برای اشخاص حقوقی
- مدارک تولد و شناسنامه سرپرست برای افراد زیر ۱۸ سال
احراز هویت غیرحضوری
در مرحله آخر، احراز هویت به صورت غیرحضوری انجام می‌شود. در این‌جا هویت فرد را با ویدئو و سلفی تأیید می‌شود. جزئیات این فرایند پایانی نیز به ترتیب زیر است:
- شروع احراز هویت: پس از بارگذاری مدارک، به بخش «احراز هویت» بروید و «شروع تماس تصویری» را انتخاب کنید.
- سلفی و تطبیق چهره: چهره خود را بدون عینک، کلاه یا ماسک در نور روشن نشان دهید.
- پاسخ به سؤالات امنیتی: به سوالات خواسته شده پاسخ دهید.
- تکمیل و صدور کد: ویدئو را ضبط و ارسال کنید و تا تأیید آن صبر کنید. در صورت تایید، کد پیگیری سجام صادر و از طریق اپلیکیشن یا پیامک اطلاع‌رسانی می‌شود.
مقایسه ثبت‌نام حضوری و آنلاین سجام با تاپ
ثبت‌نام حضوری سجام بنا به دلایل بسیاری، دیگر منطقی به نظر نمی‌رسد و استفاده از بسترها و اپلیکیشن‌هایی مثل تاپ، این فرایند و البته فرایند‌های مشابه بسیاری را با ارائه آنلاین آن‌ها، ساده‌تر کرده‌اند. در جدول زیر می‌توانید مقایسه این دو روش را مشاهده کنید؛
| معیار | ثبت نام حضوری | ثبت نام آنلاین با اپلیکیشن تاپ |
| سرعت | سرعت پایین و زمان‌بر؛ نیاز به مراجعه حضوری و انتظار در صف | سرعت بالا؛ انجام کل فرایند چند دقیقه |
| نیاز به مراجعه | اجباری بودن مراجعه حضوری | انجام تمام مراحل به صورت غیرحضوری |
| میزان خطا | بالاتر؛ به دلیل ورود اطلاعات توسط اپراتور و به صورت دستی | کمتر؛ به دلیل وارد کردن و تایید اطلاعات توسط کاربر |
| هزینه خدمات | دریافت هزینه دفتر پیشخوان | رایگان |
| احراز هویت | حضوری (با امضا یا اثر انگشت) | غیرحضوری (سلفی، ویدیو یا امضا الکترونیکی) |
| نوع کاربر | افراد بدون دسترسی به گوشی هوشمند یا اینترنت پایدار | کاربران عادی، جوانان و کسانی که دنبال سرعت هستند |
| پیگیری | نیاز به تماس یا مراجعه حضوری | پیگیری آنلاین از طریق اپلیکیشن |
نکات مهم و سوالات متداول در ثبت‌نام سجام
ثبت‌نام سجام با وجود اینکه فرایندی ساده است، اما همچنان باید نکاتی را در رابطه با آن در نظر گرفت تا از بروز اختلال و دوباره کاری در آن جلوگیری کرد. مهم‌ترین نکاتی که باید رعایت شوند، عبارتند از:
- شماره موبایلی که برای ثبت‌نام استفاده می‌شود حتما باید به نام فرد ثبت‌نام‌کننده باشد.
- شماره شبای بانکی ثبت شده باید متعلق به همان فرد ثبت‌نام کننده باشد تا مورد تایید سیستم قرار بگیرد.
- مدارک بارگذاری‌شده باید واضح و خوانا باشند.
- پس زمینه عکس در زمان گرفتن عکس سلفی برای احراز هویت باید ساده باشد و در نور مناسبی انجام شود.
- کد پیگیری سجام را بعد از ثبت‌نام ذخیره کنید؛ این کد برای ادامه مراحل در کارگزاری مورد نیاز خواهد بود.
- در زمان ثبت‌نام برای اشخاص حقوقی، مدارک شرکت باید به‌روز بوده و منطبق با آخرین روزنامه رسمی باشند.
- در رابطه با افراد زیر ۱۸ سال، ثبت‌نام باید توسط والدین یا سرپرست قانونی و با ارائه مدارک شناسایی و گواهی تولد، صورت گیرد.